فصل دوم

گرفتگی عظلات : در روزهای آخر حاملگی ، گرفتگی عظلات پشت و ران ها شایع است . این ناراحتی در اثر بزرگ شدن رحم و به عقب برگشتن ستون فقرات کمر ایجاد می شود و در حالت ایستاده فشار بیشتری به عظلات پشت و ران ها وارد می آید . بهترین راه درمان ، استراحت است . پوشیدن کفش پاشنه کوتاه و ماساژ عظلات در کم کردن درد و گرفتگی عظلات موثر است .

تنگی نفس : نیاز شدید بدن به اکسیژن و فشار رحم بر ریه ها و قلب ، در دوران حاملگی ، خصوصاً در ماه های آخر آن ، باعث بروز  (( تنگی نفس )) در زن حامله می شود که در صورت شدت بیش از حد ، مراجعه به پزشک الزامی است .

بی خوابی : گرچه در اوایل حاملگی خواب آلودگی شایع است ولی در اواخر حاملگی بی خواببی بیشتر دیده می شود . حرکات جنینی ، تنگی نفس ، دردهای عظلانی و فکر و خیال و نگرانی مادر برای زایمان ، ممکن است دلایل این بی خوابی باشند . قدم زدن در هوای آزاد ، گرفتن دوش آب گرم ، نوشیدنشیر گرم قبل از خواب به برطرف کردن بی خوابی کمک می کند  .

هموروئید : به علت فشار رحم بر وریدهای لگنی و توقف خوردن در آنها ، بخصوص در ماههای آخر حاملگی ، ورید های انتهای راست روده متسع شده ، ممکن است از مقعد بیرون بزند که به آن همورئید  ( بواسیر ) گفته می شود .

واریس : این عارضه ، به علت اختلال در بازگشت خون از اندامهای پایین به وجود می آید و در این حالت وریدهای پا دچار پیچ خوردگی شده ، ایجاد ناراحتی می نمایند . استراحت و قرار دادن پا در سطحی بالاتر از سطح بدن و پوشیدن جوراب های مخصوص ، به برطرف شدن درد کمک می کند .

تکرر ادرار : این امر ، به علت فشار رحم بر مثانه و به دلیل کم شدن حجم مثانه ، ایجاد می شود . چنانچه تکرر ادرار با سوزش ، خارش ، تب یا درد همراه باشد احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری وجود دارد که در این صورت ، باید به پزشک مراجعه نمود .

زیاد شدن ترشحات واژن : در اوایل دوران بارداری و پس از آن ، میزان ترشحات واژن افزایش می یابد . این ترشحات معمولا ً سفید رنگ یا بی رنگ و بدون بو است . در صورتی که ترشحات زرد یا مایل به سبز باشد و ایجاد سوزش و خارش بنماید مراجعه به پزشک ضروری است .

خستگی و خواب آلودگی : معمولا در اوایل دوران حاملگی ، عدن ای از زنان دچار حالت خستگی زیاد و خواب آلودگی می گردند . در این حالت ، افزودن بر ساعت استراحت زنان باردار ، بسیار مفید است .

افزایش بزاق : در گروهی از زنان باردار ترشح بزاق به مقدار زیاد ایجاد می شود که سبب ناراحتی آنان می گردد . این حالت بعد از مدتی ، خود به خود بهبود می یابد .

علایم غیرطبیعی دوران بارداری

استفراغ شدید : چنانچه حالت ویار بسیار شدید باشد و حتی خوردن مایعات سبب استفراغ گردد ، باید به پزشک مراجعه نمود . در بعضی از حالات ممکن است نیازی به بستری کردن فرد در بیمارستان باشد .

لکه بینی :‌خونریزی – چه به صورت لکه ، چه بیشتر از آن – در هر دوره از دوران حاملگی غیر طبیعی است و مراجعه به پزشک یا مرکز بهداشتی ضروری است .

ورم : اگر ورم در بدن ، خصوصاً در صورت و پا ، رو به افزایش باشد باید حتماً به پزشک مراجعه نمود .ورم ممکن است نشانه ای از (( مسمومیت حاملگی )) باشد .

افزایش قند خون ( دیابت بارداری ) : در بعضی از زنان حامله که زمینه ابتلا به دیابت در آنها وجود دارد ، ممکن است قند خون افزایش یافته و سبب بروز علائم دیابت در وی گردد . این عارضه اغلب بعد از زایمان بهبود یافته و یا به ندرت باقی می ماند .

درد : در صورت بروز سر درد  یا درد شکم بخصوص اگر مداوم یا شدید باشد ، باید فوراً به پزشک مراجعه نمود .

در موارد زیر بهتر است زن باردار هر چه سریعتر به پزشک مراجعه نماید :

• کم شدن مقدار ادرار
• بروز بیماریهای تب دار
• تار شدن چشم و حالات جرقه زدن جلوی چشم
• پاره شدن کیسه آب زودتر از موعد زایمان
• قطع شدن حرکات جنینی و متوقف شدن سیر حاملگی ( عدم تغییر اندازه شکم ، قطع حالات طبیعی حاملگی )
• عفونت و درد شدید دندان
• ورم یکطرفه ران یا ساق پا

تعیین تاریخ زایمان : از زمانی که لقاح انجام می گیرد ، حاملگی شروع شده ، تقریباً 266 روز ادامه می یابد . اگر مبنا را بر تاریخ آخرین قاعدگی بگذاریم از اولین روز آخرین قاعدگی تا تولد بچه ، حدود 280 روز طول می کشد .

ساده ترین روش تعیین تاریخ زایمان این است که تاریخ اولین روز قاعدگی یعنی روز شروع خونریزی را در نظر گرفته ، 7 روز به آن اضافه می کنیم و 3 ماه به عقب برمی گردیم و یک سال اضافه نماییم .

به عنوان مثال : اگر اولین روز آخرین قاعدگی ، ششم تیر ماه 90 باشد ، تاریخ احتمالی زایمان سیزدهم فروردین 91 خواهد بود .

مراقبت و بهداشت دوران بارداری

• اهمیت بهداشت دوران بارداری

اگر چه بارداری امری طبیعی است ، ولی چنانچه تغییراتی را که در اثر حاملگی در اغلب دستگاه های بدن زن به وجود می آید در نظر بگیریم ملاحظه می شود که فاصله بین سلامتی و بیماری او چندان مشخص نیست .بنابراین لازم است زن باردار به طور منظم به مراکز بهداشتی – درمانی مراجعه نماید و تحت نظر پزشک یا ماما قرار گیرد . این امر باعث می شود که با مشاهده اولین علامت غیر طبیعی اقدامات لازم برای حفظ سلامت مادر و جنین به عمل آید .

• اهداف مراقبت های دوران بارداری

الف ) از نظر سلامت مادر

• حفظ سلامت و آرامش روحی زن حامله
• پیشگیری از سوء تغذیه مادر و جنین
• کاهش خطرات و عوارض دوران بارداری
• آماده کردن مادر برای انجام زایمان طبیعی و ایمن
• کاهش خطرات و عوارض هنگام زایمان
• کاهش مرگ و میر در زنان باردار