روش های جلوگیری از بارداری

 يكي از روش هاي جلوگيري از بارداري، مصرف قرص هاي تركيبي(حاوي استروژن و پروژسترون) است كه به دو شكل يك مرحله اي (LD,HD (و سه مرحله اي (تري فازيك) موجود مي باشد. مصرف اين قرص ها هر روزه بوده و تجويز آن ها توسط كاركنان بهداشتي تعليم ديده انجام مي شود.

مكانيسم عمل:

1 –جلوگيري از تخمك گذاري،

2 –تاثير برمخاط داخلي رحم (اندومتر)

3 –ايجاد اشكال در ورود اسپرم به داخل رحم به دليل افزايش ضخامت موكوس سرويكس

4 –جلوگيري از لقاح از طريق تاثير برحركات لوله هاي رحم

اثربخشي:

 اثربخشي قرص هاي تركيبي در صورت مصرف صحيح، 9.99 درصد است.

مزيت ها:

1) اثربخشي بالا،

2) برگشت سريع باروري پس از قطع روش

3 )منظم شدن، كاهش درد و خونريزي قاعدگي (كاهش سندرم پيش از قاعدگي) و كم خوني به دنبال قاعدگي ها

4 )كاهش بروز كيست هاي تخمداني

5 )كاستن از بروز بيماري هاي خوش خيم پستان

6 )افزايش تراكم استخوان ها

7) كاهش بروز بيماري هاي التهابي لگن (PID، )

8 )كم شدن بروز سرطان هاي رحم و تخمدان

9 )كاهش بروز حاملگي خارج از رحم (EP،)

10)جلوگيري از بروز تصلب شرايين (آترواسكلروز)

11)كاهش بروز اندومتريوز

12)بهبود آرتريت روماتوييد

عيب ها:

1)نامناسب بودن براي افراد فراموشكار( به دليل لزوم مصرف هر روزه)

2)نياز به تهيه بسته (بليستر) جديد در هردوره قاعدگي

3)پيشگيري نكردن از بيماري هاي منتقله از راه تماس جنسي (STIs)

4)مناسب نبودن براي مادران شيرده در 6 ماه اول بعد اززايمان

عوارض شايع و چگونگي برخورد با آن ها:

عارضه هاي شايع معمولاًدر ماه هاي اول مصرف بروز نموده و در عرض 3-2 ماه كاهش يافته و يا از بين مي رود. اين عارضه ها و چگونگي برخورد با آن ها به شرح زير است:

1 .افزايش وزن: دلايل افزايش وزن، تجمع مايعات در بدن به دليل اثر پروژسترون، افزايش اشتها و به دنبال آن افزايش مصرف مواد غذايي است. افزايش وزن با ورزش منظم و رژيم غذايي متعادل بهبود مي يابد.

2 .لكه بيني وخونريزي بين قاعدگي ها: معمولا در مدت 3-2 ماه اول مصرف مشاهده شده ومي تواند ناشي از فراموشي قرص نيز باشد. براي چگونگي برخورد به تذكرهاي حين مصرف مراجعه شود.

3 .حساسيت پستان ها: با رعايت توصيه هاي بهداشتي رفع مي گردد. اگر مشكلادامه يابد، فرد به ماما ودرصورت نياز به متخصص زنان ارجاع خواهد شد.

4 .سردردهاي خفيف: غالبا با مسكن هاي معمولي برطرف مي شود. سردردهاي شديد و يا سردردهايي كه با فشارخون بالا، علائم عصبي يكطرفه و يا اختلالات بينايي همراه باشد، از علائم هشدار بوده و ارجاع فوري به متخصص مربوطه وتغيير روش را ايجاب مي كند.

5 .تهوع: خوردن قرص درصورت تهوع شديد و غير قابل تحمل ادامه نخواهد يافت. خوردن قرص در هنگام خواب و يا همراه با غذا، راهي موثر براي كاهش شدت تهوع هاي خفيف و قابل تحمل خواهد بود. درمان موقت تهوع براي 3-2ماه اول با داروهاي ضد تهوع (مثل ويتامين B6 شبي يك قرص) نيز امكان پذير است.

عوارض غيرشايع و چگونگي برخورد با آن ها:

اين عارضه ها ممكن است هرگز مشاهده نشده و يا به ندرت مشاهده شود. اين عارضه ها عبارت هستند از:

1 .تغيير خلق و خوي(افسردگي)

2 .لكه هاي رنگي در پوست صورت (كلوآسما)

3 .شك به بروز سرطان پستان

4 .بروز سرطان دهانه رحم (سرويكس)

5 .بروز تومورهاي خوش خيم و بدخيم كبدي (آدنوم و كارسينوم كبد)

6 .لخته شدن خون در وريد ها (ترومبوز وريدي)، بويژه در افراد سيگاري و مبتلا به اختلالات انعقادي خون

7 .سكته هاي قلبي(بويژه در سيگاري ها)

8 .سكته مغزي (بويژه در افراد سيگاري و فشارخون بالا)

9 .فشار خون بالا

10 .احتمال بروزخونريزي هاي نامنظم رحمي

11 .آمنوره

 اگر هر كدام از موارد ياد شده مشاهده شود، ارجاع فرد به متخصص مربوطه ضرورت دارد.

موارد منع مصرف مطلق:

1)شك يا اطمينان به وجود حاملگي

2)شك به وجود سرطان پستان، ابتلا و يا سابقه آن

3)بدخيمي هاي وابسته به استروژن

4)كارسينوم اندومتر يا هر بدخيمي مشكوك يا شناخته شده وابسته به استروژن

5)خونريزي هاي رحمي بدون علت مشخص

6)مصرف سيگار در افراد 35 ساله وبالاتر

7)بيماري فعال يا مزمن كبدي

8)اختلال كار واضح كبدي و يا هپاتيت ويرال

9)يرقان انسدادي در حاملگي يا سابقه يرقان هم زمان با مصرف قرص،

10)آدنوم يا كارسينوم كبد

11)سيروز كبدي خفيف (جبران شده)

12)تومورهاي خوش خيم وبدخيم كبد

13)شيستوزوميازيس با فيبروز شديد كبدي

14)ابتلا فعلي يا سابقه ترومبوفلبيت وريدهاي عمقي، اختلالات ترومبوآمبوليك و يا شرايط مستعد كننده اين بيماري ها

15)بيماري هاي دريچه اي قلب با عوارضي مثل افزايش فشارريوي، خطر فيبريلاسيون دهليزي، سابقه اندوكارديت تحت حادباكتريال و يا مصرف داروهاي ضدانعقادي

16)بيماري عروق كرونر قلب

17)بيماري سيانوتيك قلبي

18)سكته مغزي

19)بيماري عروق مغزي يا عروق كرونر، سابقه اين بيماري ها ياشرايط مستعد كننده آن ها

20)ديابت با بيماري هاي عروقي

21)فشارخون بالا (100/160 ميلي متر جيوه و بالاتر)

22)سردرد راجعه شامل ميگرن با علائم عصبي موضعي

23)مادران شيردهي كه از زايمان آن ها كمتر از شش ماه مي گذرد

24)آنژين قلبي ناپايدار (Angina Unstable،)

25)شرايط نيازمند به بي حركتي كامل (بايد مصرف قرص از 28 روز قبل از عمل جراحي تا پايان دوره بي حركتي پس از عمل، قطع شود- دادن هشدار قبل و بعد از عمل جراحي بزرگ ضرورت دارد).

26)سابقه هر بيماري مرتبط بامصرفOCP مثل: كره، فشارخون بالا، پانكراتيت حاد، پمفيگوييد حاملگي، سندرم استيون- جانسون، HUS,TTP

27)ديس ليپيد مي (بخصوص هيپرليپيد مي پروتييني نوعII)

موارد منع مصرف نسبي:

1)فشارخون بين 100/160 تا 90/140 ميليمتر جيوه

2)سابقه فشارخون بالا (بيش از 100/160 ميلي متـر جيـوه) وانـدازه نگـرفتن آن درحال حاضر،

3)نئو پلازي داخل اپيتليومي تا شديد سرويكس

4)واريس بدون سابقه ترومبو فلبيت

5)بيماري فعال كيسه صفرا

6)خانم هاي سيگاري بالاي 35 سال با مصرف كمتر از 15 نخ سيگار يـا كمتـر از 35 سال با مصرف بيش از 15 نخ سيگار در روز

7)ميگرن بدون علائم عصبي

8)انواع خاصي از ديابت (ديابتي هاي مبتلابه هيپرتانسيون، نفروپاتي يارتينوپاتي)

9)افسردگي خيلي شديد

10)مصرف دارو براي اپي لپسي (بجز والپروييك اسيد)

11)مصرف ريفامپين يا گريزوفولوين

12)بيماري سلول داسي شكل

13)مشكلات گوارشي كه جذب قرص را مختل كند

 

زمان شروع استفاده از قرص هاي تركيبي پيشگيري از بارداري تركيبي:

وضعيت متقاضي از نظر زمان شروع:

1 .مصرف اين قرص ها بايد در پنج روز اول قاعدگي (روز اول تا روز پنجم) آغاز گردد. براي اطمينان بيشتر بهتر است كه مصرف آن از روز اول خونريزي قاعدگي شروع شود. قرص در ساعت خاصي از شبانه روز تا پايان بسته 21 عددي خورده مي شود. مصرف بسته بعدي پس از يك فاصله هفت روزه آغاز خواهد شد.

2 .مصرف اين قرص ها پس از زايمان و در دوران شيردهي به دليل تاثير آن ها برروي شيرمادر(كم كردن مقدار و ترشح شدن آن در شير) توصيه نمي شود.(مصرف آن در مادران شيرده تا 6 ماه پس از زايمان، منع مطلق دارد.)

3 .اگر مادر پس از زايمان به فرزند خود شير ندهد، مي تواند مصرف اين قرص ها را سه هفته پس از زايمان آغاز نمايد.

4 .مصرف اين قرص ها را مي توان در پنج روز اول بلافاصله بعد از سقط آغاز نمود.

5 .اگر فرد خواهان قطع كاربرد روش پيشگيري از بارداري فعلي خود(لاينسترونول، آي يو دي، نورپلانت و يا DMPA (و استفاده از قرص هاي تركيبي بوده و قطع روش هاي فوق دريكي از 5 روز اول قاعدگي اتفاق بيافتد، مي تواند مصرف اين قرص ها را بلافاصله شروع كند. درغير اينصورت، آغاز استفاده از قرص هاي تركيبي تا قاعدگي بعدي به تاخيرافتاده و تا آن زمان استفاده از كاندوم توصيه مي شود. همچنين كاربران لاينسترنول به شرط آمنوره و استفاده مرتب از لاينسترنول، بلافاصله پس از قطع لاينسترنول و كاربران DMPA كه دچار آمنوره هستند، اگر DMPA را در فاصله زماني 14 +90 روز قبل تزريق كرده باشند، مي توانند استفاده از قرص هاي تركيبي را آغاز نمايند. درغير اين صورت آغاز استفاده ازقرص به بررسي حاملگي و رد احتمال آن منوط مي شود.

 

تغيير روش از قرص هاي تركيبي به روش هاي ديگر:

 كاربران قرص هاي تركيبي، در صورت تمايل به قطع مصرف آن و استفاده از روش هاي ديگر پيشگيري از بارداري، مي توانند روش مورد نظر خود را مطابق دستورالعمل مربوطه شروع نمايند.

آزمايش و معاينه هاي لازم:

جلسه اول :

1 .بررسي وضعيت سلامتي

2 .اندازه گيري فشارخون

3 .معاينه پستان و لگن

4 .آزمايش پاپ اسمير( 6-4 هفته پس از زايمان ومطابق دستورالعمل كشوري)

5 .بررسي مشكلات انعقادي وچربي هاي خون (درصورت سابقه ترومبوز و يا بيماري هاي قلبي در بستگان درجه يك زير 50 سال).

توجه1 :معاينه تيروييد براي تجويز قرص هاي پيشگيري از بارداري لازم نيست.

توجه2 :انجام آزمايش ها در ويزيت اول اجباري نيست.

مراجعه های پي گيري:

 اولين بررسي پس از 3 ماه وسپس هر6 ماه يكبار تا دوسال، و از آن پس در صورت نبودن هرگونه مشكل هرساله و به شرح زير انجام مي شود:

1 .فشارخون

2 .وزن

3 .پيگيري بروز علائم هشدار و عارضه ها ودرصورت لزوم بررسي آن ها

4 .بررسي دقيق تر خانم هاي با بيماري مزمني كه اثر OCP روي آن بيماري ها مشخص نيست(منظور بيماري هايي است كه درموارد منع مصرف قرص اشاره اي به آن نشده است مانند گواتر). اگر هر كدام از مشكلات ياد شده وجود داشته باشد، ارجاع به متخصص مربوطه انجام مي شود.

 

 بررسي قند، چربي و ليپو پروتئين براي خانم هاي زير در مراجعه هاي پيگيري بطور روتين انجام مي شود:

1)خانم هاي 35 ساله و بالاتر

2)خانم هاي باسابقه بيماري قلبي، يا فشار خون بالا

3)ديابتي ها (هرساله)

4)خانم هاي باسابقه ديابت حاملگي (هرساله)

5)خانم هاي چاق

 

تذكرهاي حين مصرف:

الف- فراموشي مصرف قرص LD و HD :

1 .درصورت فراموشي خوردن يك قرص و بخاطر آوردن آن تا زمان مصرف قرص بعدي، به محض به ياد آوردن قرص فراموش شده، آن قرص خورده شده و خوردن بقيه قرص ها طبق معمول ادامه مي يابد.

2 .چنانچه دو قرص فراموش شود، به محض به خاطر آوردن در دو شب بعد، هرشب دو قرص خورده شده و بقيه قرص ها طبق معمول ادامه يافته و تا يك هفتهنيز از يك روش كمكي پيشگيري از بارداري استفاده مي شود.

3 .در صورت فراموشي بيش از دو قرص درهر زمان از سيكل، خوردن بقيه قرص ها (روزي يك عدد) ادامه يافته و به مدت يك هفته از روش كمكي ديگر نيز استفاده شده و بلافاصله پس از اتمام اين بسته، مصرف بسته بعدي (بدون فاصله هفت روزه) آغاز مي گردد.

ب- فراموشي مصرف قرص تري فازيك:

1 .درصورت فراموشي مصرف يكي از قرص ها در زمان مقرر و بخاطر آوردن آن در كمتراز 12ساعت پس از زمان هميشگي، بلافاصله آن قرص مصرف و بقيه قرص ها در موعد مقرر خورده خواهد شد. شايان ذكر است كه گذشت زمان كمتراز 12 ساعت از زمان معمول خوردن قرص، تاثير پيشگيري از بارداري آن را كاهش نمي دهد.

2 .درصورت فراموشي مصرف يكي از قرص ها در نوبت مقرر و بخاطر آوردن آن پس از 12 ساعت از زمان هميشگي، قرص فراموش شده خورده نشده، ولي مصرف بقيه قرص ها طبق برنامه ادامه مي يابد. در اين موارد حتما بايد از يك روش كمكي ديگر(مثل كاندوم) نيز به منظور جلوگيري ازبارداري تا پايان بسته استفاده شود.

نكته1 :بجز موارد فوق ساير نكته ها مشابه قرص هاي LD وHD است.

نكته2 :ضمن ارائه خدمت قرص هاي تركيبي پيشگيري از بارداري حداكثر چهار عدد كاندوم در اختيار متقاضي قرار مي گيرد تا در موارد فراموشي مصرف قرص از آن استفاده كند.

پ- اگر شك به حاملگي با مصرف هم زمان اين قرص ها وجود داشته باشد، بايـد بلافاصله مصرف آن قطع و تا اطمينان يـافتن از وضـعيت حـاملگي، از يـك روش پيشگيري از بارداري مناسب ديگر (مانند كاندوم) استفاده شود.

ت- لكه بيني بين قاعدگي ها در عرض 3-2 مـاه برطـرف مـي گـردد. درصـورت برطرف نشدن لكه بيني بعد از 3-2 ماه، فقط در يك دوره و در روزهـايي كـه لكـه بيني وجود دارد، هرشب دوعدد قرص ال-دي خورده شده كه دو روز پس از پايان . اگـر مشـكل عليـرغم ايـن 1 لكه بيني مجددا به روزي يك عدد تبديل خواهد شـد درمان ادامه يابد، ارجاع به متخصص زنان انجام خواهد شد.

ث- آمنوره ناشي از مصرف قرص: درصورت سابقه يك دوره آمنوره با مصرف صحيح قرص، و قاعده نشدن در فاصله هفت روزه بين مصرف دو بسته، مي توان بسته بعدي را پس از پايان فاصله هفت روزه آغاز نمود. ولي شروع بسته سوم مشروط به قاعده شدن پس از پايان بسته دوم است. درغير اين صورت( دو دوره آمنوره متوالي)، بايد وجود حاملگي بررسي شود. اگر آمنوره با مصرف نادرست قرص هم زمان گردد، آزمايش بارداري(HCG-β( انجام مي شود كه درصورت منفي بودن مصرف بسته بعدي شروع شده و اگر آمنوره ادامه يابد، فرد به مراكز تخصصي ارجاع خواهد شد.

ج- استفراغ به فاصله 2-1 ساعت بعد از خوردن قرص: يك قرص(از يك بسته ديگر) خورده شده و مصرف مرتب بقيه قرص هاي بسته اصلي در زمان مقرر ادامه مي يابد. درصورت تداوم استفراغ و يا اسهال شديد، ضمن مصرف قرص درزمان مقرر، روش كمكي آغاز شده و استفاده از آن تا يك هفته پس از اتمام بيماري ادامه خواهد يافت. توجه به اين نكته ضروري است كه قر هاي اضافي، بايد از يك بسته جديد تامين گردد ١ مصرف متوالي قرص براي ٢١ شب ادامه يابد.

هشدارها و چگونگي برخورد با آن ها:

عوارض جدي به دنبال مصرف قرص نادر است، ولي اگر هركدام از علامت هاي زير (كه نشان دهنده يك مشكل جدي است) بروز كند، مصرف كننده فورا به بيمارستان ارجاع مي شود:

1 .درد شديد در قسمت بالاي شكم

2 .درد قفسه سينه و يا تنگي نفس يا سرفه با خلط خوني

3 .تورم يا درد شديد در يك پا

4 .مشكلات چشمي (تاري ديد، دوبيني و كوري)

5 .سردرد غير معمول (سردرد شديد و يا ضرباني و يا سردرد در يك طرف سر)

 

موارد قابل توجه در پيگيري ها و مراجعه هاي بعدي:

پيگيري مصرف كنندگان قرص هاي پيشگيري از بارداري داراي اهميتي ويژه است. به منظور پيگيري موارد ذيل بايد به مصرف كنندگان تاكيد شود:

1طي يك هفته قبل از پايان بسته، براي دريافت بسته بعدي مراجعه نمايند.

2در هر مراجعه براي دريافت بسته جديد بايد در خصوص چگونگي مصرف، رضايت از روش، شكايت ها، هشدارها و يا عوارض مصرف با دقت پرسش شود.محدوده سني استفاده از قرص هاي تركيبي پيشگيري از بارداري: مصرف اين نوع قرص ها (با رعايت موارد مندرج در موارد منع مصرف قرص هاي تركيبي) ميتواند تا50 سالگي ادامه يابد.

 

قرص

پروژستروني دوران شيردهي

قرص هاي پروژستروني پيشگيري از بارداري (لاينسترنول)

توضيح روش:

 لاينسترنول، قرص خوراكي پيشگيري از بارداري بوده كه مـادران شـيرده تـا 6 ماه پس از زايمان مي توانند از آن به منظور فوق استفاده نمايند. اين قرص بايد هـر روز راس ساعت معيني خورده شده و تجويز آن توسـط كاركنـان بهداشـتي تعلـيمديده انجام مي شود.

مكانيسم عمل:

1.دشوار نمودن رسيدن اسپرم به رحم به دليل افزايش غلظت ترشحات دهانه رحم

2 .جلوگيري از تخمك گذاري ماهانه (در نيمي از موارد)

3 .تاثير بر مخاط داخلي رحم (اندومتر)

اثربخشي:

اثربخشي اين قرص هم زمان با شيردهي 99 %است.

مزيت ها:

1)نداشتن اثر منفي بر كميت و كيفيت شيرمادر

2)افزايش مدت زمان شيردهي

3)قابل استفاده در مادران شيرده با موارد منع مصرف استروژن(فشارخون، لوپـوس ميگرن، افراد سيگاري بالاي 35 سال، افراد مبتلا به اختلال تحمل گلوكز)

4)عدم نياز به قطع روش قبل از عمل جراحي

عيب ها:

قرص ها بايد همه روزه، راس ساعتي معين خورده شوند. درغيراينصورت (بويژه در مادران شيردهي كـه قاعـدگي آن هـا بازگشـته اسـت)، احتمـال شكسـت روش افزايش مي يابد.

عارضه شايع و چگونگي برخورد با آن:

 خونريزي نامرتب رحمي: اين عارضه معمولا” در ماه هاي اول مصـرف ديـده شده و 2 تا 3 ماه پس از آغاز مصرف از بين رفته و يا كاهش مي يابـد. درصـورت تداوم خونريزي نامرتب و يا نارضايتي فرد، براي قطع خونريزي تا پنج روز، كپسول مفناميك اسيد(250ميلي گرمي)، روزي سه بار ودرهر بار دو كپسـول و روزي يـك قرص آهن تجويز مي گردد. در صورت تداوم خونريزي عليـرغم درمـان، فـرد بـه متخصص زنان ارجاع خواهد شد.

عوارض غيرشايع و چگونگي برخورد با آن ها:

 اين عارضه ها ممكن است هرگز مشاهده نشده و يا به نـدرت مشـاهده شـود. اگر هركدام از اين عارضه ها بروز نمايد، ارجاع به سطح بالاتر (مطابق شـرح زيـر) ضرورت خواهد يافت. اين عارضه ها عبارت هستند از:

1 .كيست هاي تخمداني: ارجاع به متخصص زنان.

2 .حاملگي خارج از رحم (EP :(ارجاع به متخصص زنان.

3 .خونريزي شديد: تا پنج روز، روزي سه نوبت و در هر نوبت دو عـدد كپسـول مفناميك اسيد(250ميلي گرمي) ونيز يك قرص آهن تجويز ميگردد. اگر خـونريزيعليرغم درمان يادشده ادامه يابد، ارجاع فرد به متخصص زنان ضروري است.

4 .سردرد: درصورت بروز سردردهاي شديد(ميگرن، سردردهاي همراه بـا تـاري ديد) وياسردردهاي طولاني مدت ومـزاحم، بايـد فـردرا بـه متخصـص داخلـي يـا اعصاب ارجاع داد.                                                                        

5 .حساس شدن پستان ها: حساس شدن پستان ها با رعايت توصيه هاي بهداشتي رفع مي گردد. درغيراين صورت بايد فرد را به ماما ودرصورت نيـاز بـه متخصـصزنان ارجاع نمود.

موارد منع مصرف مطلق:

1)خونريزي غير طبيعي رحمي

2)اختلالات مزمن يا حاد كبدي ( تومور، هپاتيت و …)

3)ابتلا به سرطان پستان.

موارد منع مصرف نسبي:

1)سابقه سرطان پستان

2)چاقي شديد

3)سابقه كلستاز بارداري

4)فشارخون بالا (100/160 ميلي متر جيوه و بالاتر)

5)مصرف هم زمان داروهاي ضد تشنج و ريفامپين

6)سابقه حاملگي خارج رحمي ( EP)

زمان شروع و استفاده از لاينسترنول:

1 .در صورت قاعده نشدن مادر شيرده و تغذيه انحصاري شيرخوار بـا شـيرمادر، مصرف قرص 6 هفته پس از زايمان آغاز خواهد شد.

2 .در صورت بازگشت قاعدگي و يا تغذيه انحصاري با شيرمادر، مصرف قـرص بايد در 5 روز اول قاعدگي و ترجيحا” روز اول شروع شود.

3 .اگر مادر شيردهي از ساير روش هاي پيشگيري از بـارداري اسـتفاده نمـوده و خواهان تغيير آن و استفاده از لاينسترنول باشد، اگر كمتر از 6 مـاه از زمـان زايمـان وي گذشته باشد، بايد بلافاصله پس از قطع روش قبلي، مصرف لاينسترنول را آغاز كند.

چگونگي استفاده از لاينسترنول:

1)هر بليستر لاينسترنول، داراي 28 قرص بوده كه بايـد هـر شـب يـك عـدد از آنراس ساعت معيني خورده شود.

2)شروع مصرف بسته بعدي قرص، بلافاصله پس از پايان بسته قبلي است. دقت شود كه: بين دوبسته قرص نبايد هيچ فاصله زماني وجود داشته باشد.

فراموشي مصرف لاينسترنول:

1 .فراموشي مصرف يك قرص تا 3 سـاعت مسـئله اي نبـوده و ضـمن خـوردن قرص فراموش شده (تا 3 ساعت) ، آموزش و تاكيد براي خوردن قـرص بعـدي در ساعت مقرر لازم است.

2 .در صورتي كه مصرف يك قرص بيش از 3 ساعت به تاخير افتد و يا خـوردن يك قرص تا نوبت بعدي فراموش شود، هر زمان كه به يـاد آيـد، قـرص فرامـوش شده خورده شده و قرص نوبت بعدي نيز در زمان تعيين شده خورده خواهـد شـد. ضمنا” تا 2 روز هم از يك روش ديگر مانند كاندوم استفاده شود.

3 .در صورتي كه مصرف 2 قرص (2 روز) فراموش شود بايد به محـض بـه يـاد آوردن، قرص هاي فراموش شده يكجا خورده شده و بقيه قرص ها ادامه يافته و تـا 7 روز از روش مضاعف مثل كانـدوم اسـتفاده شـود. در صـورت داشـتن نزديكـي محافظت نشده در اين دو روز از EC اسـتفاده شـود. درصـورت قاعـده نشـدن درمدت 6-4 هفته پس از فراموشي، بررسي بارداري لازم است.

4 .درصورت فراموشـي بـيش از دو قـرص و داشـتن نزديكـي محافظـت نشـده درعرض 72 ساعت اخير، تجويز EC ومشاوره براي انتخـاب روش مناسـب ديگـر صورت گيرد. درصورتي كه از نزديكي محافظت نشده وي در زمـان عـدم مصـرف قرص، بيش از 72 ساعت مي گذرد، بررسي بارداري ضروري است.

آزمايش و معاينه هاي لازم:

1 .اندازه گيري و ثبت فشار خون.

2 .پاپ اسمير(با توجه به دستورالعمل كشوري).

3 .چنانچه نكته خاصي در شرح حال موجود باشد، معاينه لازم حسب مورد صورت خواهد گرفت.

هشدارها و چگونگي برخورد با آن ها:

 اگر هركدام از علائم:

1)سردرد شديد (ميگرن، سردردهاي همراه با تاري ديد)،

2)درد شديد قفسه سينه پس از شروع مصرف لاينسترنول،

3)خونريزي نامرتب رحمي و يا هر خونريزي بدون دليلي كه احتمال بيماري زمينـه اي و يا حاملگي را مطرح نمايد،

4)زردي پوست و چشم،

5)درد شديد شكمي بخصوص در قسمت پايين شكم و لگن (احتمال EP و پارگيكيست تخمدان)، بروز نمايد، مراجعه به متخصص مربوطه يا بيمارستان ضروري است.

موارد قابل توجه در پيگيري ها و مراجعه هاي بعدي:

1)در صورت نبودن عارضه براي مصرف كننده و داشتن موجـودي كـافي در محـل ارائه خدمت، مي توان چند بسته قرص در اختيار متقاضي قرار داد.

2)گيرنده خدمت بايد اطمينان داشته باشد كه مي تواند در هر زماني كه مايل باشـد براي دريافت كمك، راهنمايي و يا تغيير روش مراجعه كند.

3)آگاهي و توانايي مصرف كننده در شناختن علائـم هشـدار تـا اينكـه در صـورت رويارويي با هر يك از آن ها به بيمارستان و يا نزديك ترين مركز بهداشتي درمـاني مراجعه نمايد.

4)سوال درباره رضايت مصـرف كننـده از روش، طريقـه مصـرف و يـا مشـكلات احتمالي در هر بار مراجعه.

5)ارجاع به سطح بالاتر درصورت نياز.

 

اورژانس

پيشگيري از بارداري

روش اورژانس پيشگيري از بارداري

توضيح روش:

 روش اورژانس پيشگيري از بارداري (Contraception Emergency،( روشي است كه پس از تماس جنسي بدون استفاده از روش هاي مطمئن پيشگيري از بارداري و يا هرموردي كه احتمال بارداري ناخواسته پس از تماس جنسي را داشته باشد، استفاده مي شود. اين روش توسط كاركنان بهداشتي آموزش ديده تجويز ميگردد. از اين روش نبايد به عنوان يك روش دايمي پيشگيري از بارداري استفاده نمود.

مكانيسم عمل:

1 .تاثير بر مخاط داخلي رحم (اندومتر)،

2 .جلوگيري از تخمك گذاري،

3 .اختلال درحركات لوله ها.

اثر بخشي:

 اثربخشي اين روش 98-97 درصد بوده و با فاصله زماني تماس جنسي تا آغاز استفاده از روش ارتباط قابل توجهي دارد. هر چقدر فاصله زماني تماس جنسي تا آغاز استفاده از روش كوتاه تر باشد، اثربخشي آن بيشتر خواهد بود.

عارضه ها و چگونگي برخورد با آن ها:

1 .تهوع واستفراغ حين مصرف: بهتر است قبل و 6-4 ساعت پس از مصرف هر دوز EC از يك داروي ضد تهوع مانند ديمن هيدرينات يا ديفن هيدرامين استفاده شود. قرص ديمن هيدرينات 50-25 ميلي گرم 4-3 بار در روز يا قرص (شربت) ديفن هيدرامين 50-25 ميلي گرم (4-2 قاشق غذاخوري كوچك) كه مصرف دوز اول آن نيم ساعت قبل از خوردن قرص EC و دوزهاي بعدي (درصورت نياز) با فاصله هاي 6 ساعته پس از آن است، در كاهش شدت تهوع و استفراغ موثر است.

2 .اختلال قاعدگي: ممكن است كه قاعدگي بعدي چند روز زودتر يا ديرتر آغاز شود. فرد بايد در مورد بي خطر بودن اين مسئله آگاهي داشته باشد.

3.سردرد و سرگيجه.

موارد منع مصرف :

1حاملگي

2موارد منع مصرف استروژن، ميگرن كلاسيك، ترومبوز وريدهاي عمقي(DVT ،( f Exposure Multiple)تماس هاي جنسي متعدد بدون محافظت) يعني افزايش تعداد تماس هاي جنسي بدون محافظت، اثربخشي روش را كاهش و احتمال حاملگي را افزايش مي دهد.

 

نكته مهم:

 اين روش نبايد مورد استفاده دائم قرار گيرد و لازم است كه كاربرد آن به موارد خاص مانند موارد زير محدود گردد:

1)پارگي كاندوم.

2)خروج آي يودي در زماني غير از خونريزي قاعدگي.

3)تماس جنسي بدون استفاده از روش مطمئن پيشگيري از بارداري.

4)استفاده از روش طبيعي يا منقطع با شك به تماس جنسي كه مي تواند منجر به بارداري گردد.

 

زمان شروع و چگونگي استفاده از EC:

 اگر بيش از 72 ساعت از زمان نزديكي مشكوك نگذشته باشد (مصرف اولين دوز اين روش بايد حداكثر در فاصله زماني 72 ساعت از تماس جنسي مشكوك صورت گيرد)، داوطلب مي تواند با كاربرد يكي از روش هاي زير از حاملگي

ناخواسته جلوگيري نمايد:

1 .قرص HD ،2 عدد در اولين فرصت و دوعدد 12 ساعت بعد،

2 .قرص LD ،4 عدد در اولين فرصت وچهار عدد 12 ساعت بعد،

3 .قرص تري فازيك، 4 عدد قرص سفيد در اولين فرصت و چهار عدد قرص سفيد 12 ساعت بعد ( قرص هاي مرحله سوم).

نكته: درموارد تجاوز جنسي، خدمتEC به فرد ارائه شده و سپس ارجاع به مراكز تخصصي براي بررسي ازنظر STIs و مسايل ديگر توصيه مي گردد.

تذكرهاي حين مصرف:

1 .بهتر است كه قرص ها باشكم خالي خورده نشود.

2 .درصورت استفراغ تا دو ساعت پس از استفاده از روش، خوردن مجدد قرص ها ضروري است.

3 .حداكثر دفعات مجاز استفاده از اين روش در هر سيكل قاعدگي يك بار است. آموزش كاربرد صحيح اين روش ضروري بوده و بايد تاكيد شود كه اين روش مي بايست در حداقل دفعات ممكن در طول دوران باروري استفاده گردد. مجاز بودن مصرف يكبار از اين روش در هردوره قاعدگي دليلي برتاييد مصرف آن درهردوره قاعدگي به عنوان روش پيش گيري از بارداري نيست.

دلايل اختصاصي مراجعه به مركز ارائه خدمت:

در صورت قاعده نشدن فرد (و يا عدم وجود خونريزي هاي منطبق با قاعدگي) درعرض 3 هفته پس از مصرف EC ،براي بررسي و معرفي براي انجام تست بارداري (ترجيحاHCG-β .( اين روش براي جنين، در 1 حاملگي هم زمان با روش: با توجه تراتوژن نبودن صورت وقوع حاملگي، نيازي به ختم آن نخواهد بود. بررسی های انجام شده تا کنون مستندی را درباره تراتوژن بودن استفاده از این روش در مـواردی ١ که فرد علیرغم استفاده از آن باردار می گردد، ارائه ننموده است.