فشارخون حاملگی
افزایش میزان فشار خون در بارداری به چند دسته تقسیم می شود :
1)افزایش فشار خون بارداری(فشارخون گذرا)
این افزایش فشار اولین بار در حاملگی اتفاق افتاده ،بدون سوق داده شدن به مسمومیت حاملگی در بارداری ادامه پیدا کرده و 12 هفته بعد از زایمان برطرف می شود.
زمانی تشخیص داده می شود که فشار خون سیستولی بیش از 140 میلی متر جیوه و یا فشار دیاستولی بیش از 90 میلی متر جیوه باشد.
2)سندرم مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی)
نوعی سندرم اختصاصی حاملگی است که می تواند تقریبا تمام اعضای بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
زمانی تشخیص داده می شود که فشار خون سیستولی بیش از 140 میلی متر جیوه و یا فشار دیاستولی بیش از 90 میلی متر جیوه باشد. دفع پروتئین ادرار در آزمایش ادرار 24 ساعته شناسایی شود.
3)اکلامپسی (تشنج )
زمانی تشخیص داده می شود که فشار خون سیستولی بیش از 140 میلی متر جیوه و یا فشار دیاستولی بیش از 90 میلی متر جیوه باشد. دفع پروتئین ادرار در آزمایش ادرار 24 ساعته شناسایی شود.
تمام موارد ذکر شده همراه با تشنج زن باردار شود.تشنج معمولا کل بدن را در بر میگیرد،و میتواند قبل شروع زایمان،در حین زایمان و یا بعد از زایمان اتفاق افتد.
4)فشار خون حاملگی افزوده شده به بیماری فشار خون مزمن مادر
تمام افرادی که قبل از بارداری دچار بیماری افزایش فشار خون هستند مستعد افزوده شدن سندرم مسمومیت حاملگی و تشنج حاملگی هستند.معمولا در مراحل ابتدایی بارداری خود را نشان می دهد و در صورت کنترل نشدن مناسب عوارض آن شدیدتر می باشد.
چه کسی ممکن است دچار مسمویت حاملگی شود:
هر خانم بارداری میتواند دچار مسمویت بارداری شود. در حدود یکی از ۱۴ بارداری بعد از هفته ۲۰ میتواند اتفاق بی‌افتد، در هر حال عواملی که ممکن است شما بیشتر در معرض خطر مبتلا شدن به مسمویت بارداری باشید شامل:
- اگر این اولین بارداری شما است و یا اولین بارداری از همسر جدیدتان است، در حدود ۱ از ۳۰ خانم باردار دچار مسمویت بارداری در اولین بارداری خود می‌شوند.
- قبلا دچار فشار خون بارداری شده‌اید.
- تاریخچه خانوادگی در مسمویت بارداری داشتید، مخصوصا اگر مادر یا خواهرتان دچار مسمویت بارداری شده‌اند.
- قبل از اینکه باردار شوید فشار خون بالا داشته‌اید.
- دیابت، لوپوس و یا بیماری مزمن دیگری دارید.
- سن شما کمتر از ۲۰ است و یا بالای ۳۵ هستید.
- دوقلو یا سه‌قلو و یا بیشتر باردارید.
- وزن بالایی دارید.
علائم مسمویت بارداری چه هستند و چطور پیشرفت می‌کنند:
شدت مسمومیت بارداری معمولاً (البته نه همیشه) بستگی به سطح فشار خون دارد. در مرحله اول ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید و یا خیلی نامحسوس و کمی فشار خون داشته باشید و خیلی مقدار کمی پروتئین در ادرار شما باشد، اما اگر مسمومیت بارداری شدید شود، یکی و یا بیشتر علائم ذکر شده شدیدتر اتفاق می‌افتد که در این حالت حتماً باید به پزشک و یا مامای خود اطلاع دهید.
- سر درد
- دید، مات است و یا با مشکلات دیداری دیگری مواجه شدید.
- دردهای شکمی دارید، معمولاً این دردها بیشتر در قسمت بالای شکم احساس می‌شوند و زیر دنده‌ها.
- استفراغ می‌کنید.
- احساس همیشگی را ندارید.
اگر پا، دست، صورت شما پف کرده و متورم شده نیز میتواند یکی دیگر از علائم مسمومیت بارداری باشد، اما این پف کردن و متورم شدن خیلی شایع است. در بارداری بیشتر خانم‌ها که این علائم را دارند، معمولاً مسمویت بارداری ندارند.
این علائم در مسمومیت بارداری خیلی شدیدتر می‌شود. بنابراین اگر علامت (پف کردن دست و پا و صورت) خیلی شدیدتر شد و از حد معمول خارج گشت، حتماً با پزشک و یا مامای خود صحبت کنید.
اگر مسمومیت بارداری خیلی شدید نباشد، بررسی‌های منظم تنها چیزی است که شما در این حالت نیاز دارید. اگر مسمومیت بارداری شما شدیدتر شود شاید نیاز باشد که در بیمارستان بستری شوید. در این صورت تست‌های مختلفی از شما خواسته می‌شود که انجام دهید، برای اینکه مطمئن شویم شما و جنین خوب هستید.
برای مثال: آزمایش خون برای بررسی کردن عملکرد کلیه و کبد، همچنین سونوگرافی معمول برای رشد جنین، گاهی در برخی خانم‌های باردار، مسمومیت بارداری خیلی شدیدتر و پیچیده‌تر می‌شود که بسیار نادر است، اما در این حالت به صورت اورژانس باید نوزاد متولد شود.
افزایش فشار خون در بارداری چه تأثیری بر سلامت مادر و جنین دارد؟
این امر بستگی به آن دارد که هنگام ابتلا به افزایش فشار خون، چند ماه از بارداری گذشته است و فشار خون به چه میزان بالا می رود. هر چه فشار خون بالاتر باشد و هر چه زودتر شروع شود، خطر بیشتر است. خوشبختانه اکثر خانم هایی که دچار افزایش فشار خون در دوران بارداری می شوند، به نوع خفیف آن مبتلا می گردند و تا نزدیک به اواخر دوران بارداری، یعنی هفته 37 این مشکل بوجود نمی آید. اگر شما نیز در این گروه قرار دارید، هنوز هم کمی خطر وجود دارد و ممکن است پزشک شما، زایمان را القا کند و یا با سزارین جنین را بدنیا آورد، ولی به غیر از آن، شما و نوزادتان در معرض خطری بیش از آنچه با یک فشار خون طبیعی وجود دارد، نیستید.
با این حال از هر چهار خانم مبتلا به افزایش فشار خون، یک نفر در دوران بارداری، طی زایمان و یا بلافاصله بعد از آن مبتلا به پره اکلامپسی می شود. خطر ایجاد پره اکلامپسی در شرایطی که افزایش فشار خون قبل از هفته 30 ایجاد شده باشد دو برابر است.
ابتلا به افزایش فشار خون بارداری خطرات دیگری نیز به دنبال دارد از قبیل: عقب افتادن رشد جنین در داخل رحم، زایمان زودرس، پاره شدن جفت، و مرده زایی. به همین دلیل، پزشک یا ماما از شما و جنین، مراقبت کامل به عمل خواهد آورد.
آیا بعد از زایمان فشارخون به حد طبیعی می‌رسد؟
بعد از زایمان، فشارخون شما دقیقا کنترل خواهد شد و پزشک یا ماما، به دقت شما را از نظر وخامت فشار خون و یا بروز پره اکلامپسی تحت نظر خواهد گرفت.
در صورتی که علائم پره اکلامپسی را در خود مشاهده کردید، خواه در منزل هستید و یا در بیمارستان، حتماً به او اطلاع دهید. به احتمال قوی یک هفته پس از زایمان فشارخون شما به حد طبیعی می‌رسد.
با این حال، در بعضی از خانم‌ها، فشارخون همچنان بالا باقی خواهد ماند. این بدان معناست که شما احتمالا همواره مبتلا به پرفشاری خون بوده‌اید، ولی از آن بی خبر بوده‌اید. بارداری معمولاً باعث می شود که فشارخون در پایان سه ماهه اول و در طول سه ماهه دوم پایین برود، بنابراین فشار خون مزمن بطور موقت مخفی می شود.
اگر قبل از بارداری فشار خون خود را کنترل نکرده‌اید و اولین معاینه دوران بارداری در اواخر سه ماهه اول صورت گرفته است، ممکن است تا اواخر دوران بارداری متوجه افزایش فشارخون نشوید.
راهکار های کمکی جهت کنترل فشار خون بارداری
نظارت بر مصرف نمک
به طور کلی افراد وقتی دچار فشار خون بالا می شوند؛ به یاد کنترل نمک می افتند. در دوران بارداری از همان ابتدا بر میزان صمرف نمک خود دقت کرده و آن را کنترل کنید.
مطالعه ای در سال ۲۰۱۴ در مجله فشار خون و الکترولیت منتشر شد که نشان می دهد؛ کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی می تواند تعداد مرگ و میر ناشی از فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی را کاهش دهد.
مطالعه ای دیگر که در سال ۲۰۱۶ توسط دانشگاه مک مستر انجام شده است. نشان می دهد که بر خلاف تصور رایج مصرف بسیار کم نمک هم مناسب نیست. و در واقع مصرف بسیار کم نمک در قیاس با مصرف معتدل نمک، موجب افزایش فشار خون و بیماری های قلبی و عروقی می شود. این تحقیقات نشان می دهد فشار خون بالا تنها افرادی را تهدید می کند که مصرف نمک بالایی دارند. پس به جای مصرف کم و زیاد نمک، مصرف معتدل آن پیشنهاد می شود.
همیشه به یاد داشته باشید که بدن برای دشاتن کارکرد ردست نیازمند مقدرا مشخصی سدیم (نمک) است. هرچند مقدار اضافی این نمک منجر به فشار خون، سکته قلبی و سکته مغزی می شود.
اما برای کاهش فشار خون بالا در بارداری شما بیاد مصرف نمک را به دقت زیر نظر داشته باشید. در این راه توصیه های زیر را جدی بگیرید:
- اگر هنوز هنگام پخت غذا نمک اضافه می کنید. بجای آن از گیاهان و ادویه های مختلف برای طعم دار کردن غذا بهره ببرید.
- از غذاهای فراوری شده، فست فودها و نوشابه های ورزشی که دارای سدیم بالا هستند؛ دوری کنید. فراموش نکنید که این مواد حتی اگر شور نباشند دارای مقادیر زیادی سدیم هستند.
- از مصرف غذاهای کنسرو شده که اغلب دارای مقادیر بالای سدیم هستند اجتناب کنید.
تمرین کنترل تنفس
تنفس عمیق و کنترل روی تنفس یک تکنیک خوب و محبوب برای تمدد اعصاب و کنترل سطح فشار خون است.
در مقاله ای که رد سال ۲۰۰۵ در مجله Hypertension منتشر شده استغ توضحی می دهد که این تمرینات حساسیت بارورفلکس شریانی و فشار خون را کاهش می دهد.
علاوه بر این هر بار که شما یک نفس عمیق بکشید. خون با سرعت بیشتر و حجم اکیژن بیشتری به تغذیه سلول های بدن می پردازد. در نتیجه این عمل شما احساس انرژی بیشتری خواهید کرد.
برای تمرین تنفس مراحل زیر را انجام دهید
- به راحتی به پشت دراز بکشید.
- دستان خود را روی قسمت پایین قفسه سینه بگذارید.
- با بینی خود تنفسی عمیق داشته باشید؛ به طوری که حرکت معده خود را احساس کنید.
- از طریق دهان و با ۵ شمارش، هوای وارد شده به سینه را خارج کنید. طوری که احساس تنگ شده معده را ببینید.
- این کار را ده بار به صورت منظم، متوالی و البته آهسته تکرار کنید.
- این تمرین دو تا سه بار در روز باید انجام شود. این ترمین باعث کنترل فشار خون و سلامت قلب می شود.
پیاده روی با لذت
زنان بدون تحرک در معرض ابتلا بیشتری به فشار خون بالا در بارداری نسبت به زنانی که ورزش می کنند، هستند. پیاده روی یکی از بهترین تمرینات قلبی و عروقی برای زنان باردار است. زبان باردار با فشار خون بالا می توانند با بهره گیری از یک پیاده روی ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ای در طول روز فشار خون خود را کنترل کنند. پیاده روی یک فعالیت امن در تمام طول دوره بارداری است.
همچنین پیاده روی یک روش مناسب برا آغاز ورزش است. اگر شما قبل از دوران بارداری بدون تحرک بوده اید. می توانید با شروع پیاده روی و افزایش سرعت و مدت آن به صورت تدریجی (از ۲۰ تا ۶۰ دقیقه در روز) فعالیت خود را آغاز کنید.
پیاده روی منظم علاوه بر تنظیم فشار خون، به شما اطمینان می دهد که به اندازه کافی قوی هستید و از استقامت کافی برخوردارید.
افزایش مصرف پتاسیم
پتاسیم یک ماده معدنی مهم در دوران بارداری است. این ماده به حفظ تعادل مایع و الکترولیت بدن کمک می کند. همچنین در انتقال تکانه های عصبی، انقباض عضلات و آزاد سازی انرژی از کربوهیدرات ها، چربی و پروتئین کمک می کند.
مقدار کافی پتاسیم در تنظیم فشار خون در بارداری موثر است. در واقع غذاهای غنی از پتاسیم باید بخشی از رژیم غذایی همه افراد مبتلا به فشار خون بالا باشد. چه اینکه باردار هستند یا خیر.
مجله فشار خون انسان، در گزارشی در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد. مصرف مقادیر کافی پتاسیم در کنار یک رژیم کم سدیم می تواند تا حدود زیادی فشار خون در بارداری را کنترل کند. به طور دقیق تر زنان باردار باید روزانه ۲ تا ۴ هزار میلی گرم پتاسیم مصرف کنند.
از بهترنی غذاهای غنی از پتاسیم می توان به سیب زمینی شیرین، گوجه فرنگی، آب پرتقال، سیب زمینی، موز، لوبیا، نخود فرنگی، طالبی، هندوانه و میوه های خشک مانند آلو و کشمش، نام برد.
افزایش مصرف منیزیم
خوردن غذاهای غنی زا منزیم نیز یکی دیگر از راه های کنترل فشار خون در بارداری است. یک رژیم غذایی کم منیزیم می تواند موجب فشار خون بالا شود. مطالعه ای در سال ۱۹۹۹ نشان داد که فشار خون بالا به طور مستقیم با کمبود منیزیم در ارتباط است. همینطور طی مطالعه ای در کشور هند در سال ۲۰۱۱ که در مجله انجمن پزشکی هند منتشر شد. اعلام شد که سطح منیزیم در افراد مبتلا به فشار خون حاملگی به نسبت افراد باردار سالم پایین تر است.
مصرف منیزیم علاوه بر کاهش فشار خون بالا در بارداری در جلوگیری از باردرای زودتر از موعد موثر است. همچنین در داشتن دندان ها و استخوان هایی قوی و سالم نیز منزیم کاربرد دارد.
بهترین راه برای دریافت مقدار کافی منیزیم به صورت روزانه، دریافت آن از طریق یک رژیم غذایی سالم است. منیزیم در موادی مثل بادام، آووکادو، موز، لوبیا، دانه کدو تنبل، توفو، شیر سویا، کاشو، سیب زمینی (با پوست)، ماست، ملاس blackstrap، غلات کامل و سبزیجات برگ سبز، فراوان است.
تمرین یوگا در دوران بارداری
تمرینات یوگا در دوران بارداری یکی از بهترین راه ها برای کنترل استرس است. و خوب می دانید که استرس یکی از دلایل اصلی ایجاد فشار خون است.
استرس در دوران بارداری همچنین می تواند موجب وزن کم نوزاد، تولد نوزاد نارس و مشکلات رفتاری و رشدی در نوزاد شود.
تمرینات یوگا در دوران بارداری رویکردی چند وجهی را به ورزش ارائه می کند که شامل حرکات کششی، تمرکز بر ذهن و تمرینات تنفس می شود. یوگا بجز کاهش استرس، قدرت و تمرکز شما را بالا می برد. عضلات شما را قوی می کند. و از کمردرد در دوران بارداری و زایمان سخت جلوگیری میکند.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در زمینه افسردگی و اضطراب منتشر شده؛ ثابت شده است که یوگا به مراقبت از مادران باردار در مقابل استرس کمک می کند. به طوری که زنانی که در یک دوره کلاس یوگا برای مدت ۸ هفته شرکت کرده بودند. از سطح استرس پایین تری برخوردار بودند.
کنترل وزن
مقدار مشخصی از افزایش وزن در دوران بارداری طبیعی است. اما اگر افزایش وزن شما بیش از حد است؛ آن را به عنوان یک علامت هشدار دهنده مورد توجه قرار دهید.
مطالعه ای در سال ۲۰۱۳ در مجله آمریکایی زنان و زایمان منتشر شده که گزارش می دهد که افزایش وزن در دوران بارداری، یک عامل خطرناک برای اختلالات فشارخون در این دوران است. در واقع، افزایش وزن در اوایل حاملگی ممکن است یک هشدار بلقوه برای افزایش فشار خون در هفته های ۲۰ به بعد بارداری باشد.
اضافه وزن علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به فشار خون در بارداری ، می تواند موجب بیماری هایی مانند کمر درد، خستگی، گرفتگی عضلات پا، بواسیر، دیابت بارداری، سوزش سردل و درد مفاصل نیز شود.
دریافت یک رژیم غذای سالم از پزشک خود و داشتن برنامه منظم ورزشی، شما را از افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری مصون نگه می دارد.
گوش دادن به موسیقی
گوش دادن به نوع مناسب از موسیقی برای حداقل ۳۰ دقیقه، ۲ یا ۳ بار در روز، می توانید فشار خون خود را کاهش دهد. پس چه درمانی ساده تر و بهتر از این؟
همچنین موسیقی در کنترل استرس و اضطراب نیز نقشی مثبت دارد.
موسی های لایت و یا آرام و با صدای ملایم، حتی در شرایط استرس زا نیز می تواند شما را آرام کند.
گوش دادن به موسیقی همراه با جنین تجربه فوق العاده ای زا ارتباط بین شما و جنین ایجاد می کند. و همچنین باعث افزایش تحریک مغز جنین و در نتیجه رشد بهتر آن می شود. و در نهایت موجب بهبود الگوی خواب نوزاد تازه متولد شده می گردد.
درمان :
درمان پره اکلامپسی به شدت بیماری ، زمان گذشته از شروع حاملگی ، و وضعیت جنین بستگی دارد. بیمار احتمال دارد حداقل برای ارزیابی اولیه و شاید برای بقیه حاملگی در بیمارستان بستری شود. علاوه بر اندازه گیری فشار خون و آزمایش ادرار، آزمایشات خون دیگری ممکن است برای ارزیابی شدت بیماری انجام شود. برای ارزیابی رشد و وضعیت جنین سونوگرافی، بیوفیزیکال پروفایل، و Non-Stress Test نیز انجام می شود.
در صورتیکه بیمار پره اکلامپسی خفیف داشته باشد و در هفته ۳۷ حاملگی یا بعد از آن باشد روند زایمان بوسیله دارو به بیمار القاء می شود (بویژه اگر گردن رحم شروع به اتساع کرده باشد). در صورتیکه علائم دال بر این باشند که جنین ممکن است زایمان طبیعی را تحمل نکند بیمار سزارین خواهد شد.
nدر صورتیکه بیمار زیر هفته ۳۷ حاملگی باشد و بیماری خفیف بوده و وضعیت بیمار به نظر پایدار برسد و نیز وضعیت جنین خوب باشد ادامه حاملگی امکان پذیر است. در چنین وضعیتی، بیمار ممکن است به خانه فرستاده شده و توصیه به استراحت شود و یا برای استراحت بیشتر و تحت نظر قرار گرفتن در بیمارستان بستری شود. هر چند مطالعات نشان نداده اند که استراحت مطلق سبب بهتر شدن وضعیت مادر و جنین می شود ولی به هر حال فشار خون در وضعیت استراحت پایین تر است. به همین دلیل، بیشتر پزشکان محدودیت فعالیت و استراحت را توصیه می کنند. (استراحت مطلق احتمالاً بدلیل اینکه ممکن است خطر انعقاد خون را افزایش دهد کمک کننده نیست.)
بیمار چه در خانه باشد چه در بیمارستان ، تا آخر دوره حاملگی تحت نظر قرار می گیرد. در صورتیکه بیمار در خانه استراحت کند به این معنی است که باید مرتب جهت اندازه گیری فشار خون و آزمایش ادرار و همچنین سونوگرافی و Non-Stress Test به پزشک معالج خود مراجعه کند. همچنین باید روزانه تعداد دفعات ضربه زدن جنین را گزارش کند. چنانچه در هر زمانی علائم نشان دهنده بدتر شدن پره اکلامپسی و یا عدم رشد جنین باشند بیمار مجدداً در بیمارستان بستری شده و احتمالاً باید هر چه زودتر کودک خود را بدنیا آورد.
در صورتیکه پره اکلامپسی شدید باشد بیمار قطعاً باید بقیه دوران حاملگی را در بیمارستان بستری باشد. برای بیمار به منظور جلوگیری از تشنج احتمالی سولفات منیزیم و در صورتیکه فشار خون خیلی بالا باشد داروهای ضد فشار خون تجویز می شود. در صورتیکه حاملگی در هفته ۳۴ یا بیشتر باشد زایمان در بیمار القاء شده و یا سزارین می شود. در صورتیکه سن حاملگی کمتر از ۳۴ هفته باشد جهت کمک به تکامل سریع تر ریه های کودک از داروهای کورتیکواستروئیدی (کورتون) استفاده می شود. در صورتیکه اولین علامت از بدتر شدن پره اکلامپسی (شامل سندرم HELLP یا اکلامپسی) دیده شود و یا رشد جنین متوقف شود صرف نظر از سن حاملگی القاء یا سزارین انجام می گیرد.
بعد از بدنیا آمدن کودک، بیمار تا چند روز در بیمارستان تحت نظر قرار گرفته و از نظر فشار خون و سایر عوارض کنترل می شود. بسیاری از موارد اکلامپسی یا سندرم HELLP بعد از بدنیا آمدن نوزاد و معمولاً در ۴۸ ساعت اول بعد از زایمان اتفاق می افتند. در بیشتر بیماران، بویژه مبتلایان به پره اکلامپسی خفیف، فشار خون ظرف حدوداً یک روز پایین می آید. در موارد شدیدتر فشار خون مدت بیشتری بالا می ماند. به این بیماران برای جلوگیری از تشنج تا ۲۴ ساعت بعد از زایمان از راه وریدی سولفات منیزیم داده می شود. این بیماران ممکن است مجبور باشند تا مدتی از داروهای ضد فشار خون استفاده کنند.
درج دیدگاه