چرا باید از مکمل های ویتامین در دوران بارداری استفاده کنم؟


مکمل های ویتامین دوران بارداری مانند یک غذای بی خطر خالص هستند که به شما کمک خواهند کرد تا ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را برای محافظت از حاملگی و رشد یک بچه ی سالم داشته باشید. بدن وقتی که با یک تغذیه خوب حمایت شود، می تواند بهترین عملکرد را داشته باشد.
بهترین مثال ذکر شده برای فواید استفاده از مکمل های ویتامین دوران بارداری، این است که فولیک اسید بیشتری را به بدن شما می رسانند. وقتی از مکمل های ویتامین دوران بارداری که دارای فولیک اسید هستند، استفاده می کنید، این مکمل ها به شما کمک می کنند تا به طرز چشمگیری از بروز نقص در کانال های عصبی مانند اسپینا بیفیدا و آنانسفالی پیشگیری کنید.

چه زمانی باید از مکمل های ویتامین دوران بارداری استفاده کنم؟

چند ماه پیش از اینکه شما باردار شوید، بهترین زمان برای آغاز دریافت این ویتامین هاست. البته زمانی که شما، مراقبت های پیشگیری از بارداری را متوقف می کنید و تصمیم جدی برای بارداری می گیرید، نیز زمان مناسبی برای دریافت این ویتامین هاست؛ هر چند نیمی از بارداری ها غیر برنامه ریزی شده است. درست به همین دلیل است که چرا مصرف به ویژه فولیک اسید و به طور کلی مولتی ویتامین در دوران باروری به تمام زنان حتی زنانی که قصد بارداری ندارند، توصیه می شود.

چطور باید از مکمل های ویتامین دوران بارداری استفاده کنم؟

مکمل های ویتامین دوران بارداری در اشکال مختلفی همچون قرص، کپسول و حتی شربت یافت می شوند. با پزشک ماما و یا دکتر متخصص زنان خود مشورت کنید تا مناسب ترین نوع این مکمل ها برای شما مشخص شود. بسته به نوع ویتامین های دوران بارداری انتخابی، شما می توانید یک بار و یا چندین بار در روز از این مکمل های استفاده نمایید. برای دستیابی بهتر به فواید این مکمل های ویتامین، دستورالعمل های دارویی مکمل مورد استفاده را مرور کنید؛ به عنوان مثال، برخی از ویتامین ها همراه با مصرف آب و با معده ی خالی و نیم ساعت قبل از مصرف غذا، تأثیرگذاری بهتری دارند.

عوارض جانبی این مکمل های ویتامین دوران بارداری کدام اند؟

بسیاری از زنان اعلام می کنند که برخی عوارض جانبی این مکمل ها را تجربه کرده اند. برخی از این مورد شکایت دارند که مکمل های ویتامین باعث ناراحتی گوارشی و یا یبوست در آنها می شود. این شاید به دلیل بارداری و یا حتی نیز از خود دارو باشد. کم کردن دوز مصرفی آهن می تواند یبوست را کاهش دهد. اگر مجبور هستید که برند خاصی از مکمل ها و یا دوز خاصی را برای یک مشکل خاص مثل کم خونی استفاده کنید، پزشک شاید از شما درخواست کند تا تغییراتی در عادات غذایی روزانه و یا سایر داروهای مصرفی خود بدهید تا یبوست و یا ناراحتی گوارشی کاهش یابد.
گاه مکمل های ویتامین دوران بارداری می توانند باعث ایجاد کسالت صبحگاهی شود. اگر متوجه شدید که با مصرف ویتامین ها دچار ناراحتی معده می شوید، زمان مصرف مکمل را تغییر دهید و یا حتی یک مکمل ویتامین دیگری را امتحان کنید.

مکمل آهن: 

در دوران بارداری نیاز به آهن تا دو برابر قبل از بارداری افزایش می یابد. این میزان افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ وجه از طریق مصرف مواد غذایی تامین نمی شود بنابراین مصرف یک عدد قرص آهن (سولفات فرو) (1) برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن و عوارض آن بر رشد و تکامل جنین و سلامت مادر از جمله مرگ و میر مادران، زایمان زودرس، رشد ناکافی جنین و افزایش خطر مرگ و میر جنین ضروری است. بر اساس دستورعمل کشوری برای پیشگیری از فقر آهن، خانم های باردار باید از پایان ماه چهارم بارداری یک عدد قرص سولفات فرو در روز مصرف کرده و تا سه ماه پس از زایمان ادامه دهند. در صورتی که خانم باردار دچار کم خونی شدید باشد باید دوز درمانی یعنی 5-4 میلی گرم به ازاء کیلوگرم وزن بدن برای او تجویز شود. نکته مهم در درمان کم خونی این است که دوز درمانی باید به مدت 2 تا 3 ماه ادامه یابد تا ذخایر آهن بدن اصلاح شود. در درمان کم خونی اکتفا به افزایش هموگلوبین که معمولا” چند روز پس از مصرف مکمل آهن ایجاد می شود کافی نیست و باید اطمینان حاصل شود که ذخیره فریتین سرم نیز به مقدار طبیعی رسیده است.

لازم به ذکر است مصرف مکمل آهن در مورد خانم های باردار مبتلا به تالاسمی نیز طبق برنامه کشوری مانند سایر خانم های باردار توصیه می شود.

مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال و یا یبوست به دنبال داشته باشد به همین دلیل توصیه می شود قرص آهن بعد از غذا میل شود تا عوارض جانبی به حداقل برسد. بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن شب قبل از خواب می باشد. در هر حال‌ خانم باردار باید بداند هیچگاه نباید مصرف قرص آهن را قطع کند زیرا بعد از گذشت چند روز معمولا” این عوارض قابل تحمل شده و یا کلا” برطرف خواهند شد.

[1]  در صورت ابتلاء به آنمی داسی شکل SCA (Sickle Cell Anemi ) مصرف قرص آهن توصیه نمی شود.

توصیه می شود از مصرف همزمان شیر و فرآورده های لبنی و قرص آهن خودداری شود زیرا کلسیم موجود در لبنیات در جذب آهن بدن اختلال ایجاد می کند.

 

مکمل مولتی ویتامین (ساده یا مینرال):

در دوران بارداری نیاز به ویتامین ها و املاح معدنی افزایش می یابد و باید اطمینان حاصل شود که برنامه غذایی روزانه، مواد مغذی مورد نیاز خانم باردار را تا حد زیادی تامین می کند. خصوصا” در شرایطی که ترکیب برنامه غذایی روزانـــه خانم باردار از تعادل و تنوع کافی برخوردار نیست و یا خانم باردار بعلت حاملگی های مکرر و به ویژه با فاصله کم، ذخایر بدنی کافی ندارد باید مصرف مکمل های مولتی ویتامین توصیه شود. معمولا” در کشورهای در حال توسعه به دلیل وضعیت نامطلوب اقتصادی و یا فرهنگی ممکن است خانم باردار دریافت کافی مواد مغذی از رژیم غذایی روزانه نداشته باشد در این صـــورت مکمل یاری مولتی ویتامین باید انجام شود. سیاستگزاری های مرتبط با مکمل یاری توسط مسئولین بهداشتی هر کشور با توجه به وضعیت موجود صورت می گیرد و رعایت دستورعمل های کشوری الزامی است.

در کشور ما بر اساس دستورعمل کشوری، کلیه خانم های باردار از پایان ماه چهارم (هفته 16) تا سه ماه بعد از زایمان باید روزانه یک عدد کپسول مولتی ویتامین ساده یا مینرال مصرف نمایند.

مکمل اسید فولیک:

نیاز به اسید فولیک در دوران بارداری افزایش می یابد. به دلیل نقش اسید فولیک در پیشگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی، بهتر است مصرف این مکمل از سه ماه قبل از بارداری شروع شود و برای خانم های بارداری که از قبل تصمیم به بارداری نداشته اند به محض اطلاع از بارداری مصرف روزانه یک عدد از این مکمل توصیه می شود. مصرف منابع غذایی غنی از اسید فولیک مانند جگر، سبزی های سبز تیره مثل اسفناج و حبوبات در برنامه غذایی روزانه توصیه می شود.

با توجه به اینکه بخش عمده ای از اسید فولیک در اثر پخت سبزی ها از بین می رود، باید توصیه شود از سبزی های تازه (مثل سبزی خوردن) در برنامه غذایی روزانه استفاده شود. البته باید توجه داشت مصرف کافی منابع غذایی این ویتامین به تنهایی نیاز بدن خانم های باردار به اسید فولیک را تامین نمی کند و نمی تواند جایگزین مکمل اسید فولیک شود.

توجه: از پایان ماه چهارم بارداری که کپسول مولتی ویتامین مصرف می شود، در صورتی که این کپسول ها حاوی اسید فولیک باشند، مصرف قرص اسید فولیک باید قطع شود و در غیر این صورت مصرف هر دو مکمل در دوره های زمانی تعیین شده ضروری است.

مکمل ویتامین د3 :

ویتامين D ،یک ویتامين محلول در چربي و داراي نقش هاي متعدد در بدن است . این ویتامين عالوه بر نقشي كه در جذب كلسيم، حفظ سالمت ا ستخوان ها و پي شگيري از پوكي ا ستخوان دارد، در پي شگيري از ب سياري از بيماري هاي غيرواگير از جمله دیابت نوع 2 ،بيماريهاي خودایمني مثل بيماري مولتيپل اسكرلروز MS )و انواع سكرنان نيز مو ر اسكت. شكواهد موجود نشكان مي دهد كه سطوح پایين ویتامين D در ني بارداري مادر را مستعد ابتال به پره اكالمپسي مي كند. كمبود ویتامين D در مادر با هيپو كلسمي نوزادي و هيپوپالزي ميناي دندان در كودكي، ارتباط دارد.

تمام مادران باردار از ابتدای بارداری روزانه 1000 واحد ویتامین D3  مصرف کنند ،که این مقدار از ویتامین میتواند به صورت مجزا یا بعد از هفته ی 16 تحت قالب مولتی ویتامین مصرفی مادر استفاده شود.

توجه : تمام مادران که از مکمل های مولتی ویتامین استفاده می کنند موظفند میزان ویتامین D3  را از بروشور مکمل آن بررسی کنند و بیش از 1000 واحد ویتامین D3  استفاده نکنند.

بهتر است مرمل مولتي ویتامين مينرال حاوي ویتامين D با وعدههاي اصلي غذا ناهار یا شام( مصرف شود.

در صورم بروز علائم مسموميت شامل یبو ست، ضعف، خستگي، خواب آلودگي، سردرد، كاهش ا شتها، پرنو شي، خشکي دهان، طعم آهن در دهان، تهوع و استفراغ  از ادامه مصرف مکمل مولتي ویتامين مينرال حاوي ویتامين D خودداري كرده و به پایگاه سلامت/ خانه بهداشت یا پزشک مراجعه نمایند.