ناباروری و نازایی

ناباروری و نازایی زنان

از هر ۱۰۰ زوج با فعالیت جنسی طبیعی ( هر ۲ یا ۳ روز ) حدود ۱۵ تا ۲۰ زوج پس از گذشت 12ماه باردار نمی شوند. ناباروری به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شود.

ناباروری می تواند دلایل مختلفی داشته باشد همانند :

1)اختلالات مربوط به دستگاه تولید مثل

2)اختلالات مربوط به هورمون ها و تخمک گذاری

3)سایر عوامل

1)اختلالات مربوط به دستگاه تولید مثل

اختلال در مسیر عبور تخمک:

از آنجا که تخمدان در لگن قرار دارد، تخمک ساخته شده در تخمدان باید از لوله های فالوپ عبور کرده و به رحم برسد تا باروری صورت گیرد. گاهی تخمک ساخته می شود اما به دلیل بسته بودن لوله های فالوپ این تخمک ها نمی توانند به رحم برسند و بارداری انجام شود. بسته بودن لوله های فالوپ به دلایلی مثل عفونت، چسبندگی های ناشی از اعمال جراحی، بستن عمدی لوله ها (کسی که فرزند دارد و برای جلوگیری از بارداری لوله های خود را بسته و الان خواهان بارداری است)، نقص های مادرزادی که در ساختار لوله ها وجود دارد و. . . ممکن است اتفاق بیفتد.

اختلال  رحمی:

در مواردی ممکن است رحم به لحاظ ساختاری مشکل داشته باشد و درحقیقت به دلایل مختلف ساخت کاملی نداشته باشد  یا اینکه به دلیل سقط های مکرر یا کورتاژ بافت رحم تخریب شده یا حتی بافت اضافه به وجود آمده باشد. همه اینها سبب می شود نطفه داخل رحم جایگزین نشود و ناباروری ایجاد شود. گاهی حتی ممکن است به دلایل مادرزادی رحم وجود نداشته یا به دلیل بیماری از بدن خارج شده باشد.

چسبندگی‌های رحمی گروهی از بافت‌های همبند جای زخم هستند که ارگان‌ها را بعد از عفونت رحمی، آپاندیسیت یا جراحی‌های شکمی و رحمی به یکدیگر متصل می‌کنند. این بافت‌های همبند می‌توانند در باروری اختلال ایجاد کنند.

فیبروئید‌ها تومورهای خوش خیمی هستند که در دیواره رحمی وجود دارند و در زنان سنین ۳۰ تا ۴۰ سال معمول هستند. فیبروئید‌ها به ندرت از طریق مسدود کردن لوله‌های فالوپ منجر به ناباروری می‌شوند. غالباً فیبروئید‌ها در جایگذاری تخم بارور شده مداخله ایجاد می‌کنند.

اختلال دهانه رحم:

عفونت، تومور، علل ژنتیکی و. . . ممکن است سبب بسته شدن مجرای رحم شده واسپرم ها نتوانند خود را به رحم برسانند و بارداری ایجاد کنند.

اختلال تخمدان :

اختلالی است که در ۵ تا ۱۰% جمعیت زنان رخ می دهد. به نظر می رسد مقاومت به انسولین منجر به هایپرانسولینمیی شده که تخمدانها را به تولید آندروژن بیشتر تحریک می کند و باعث ایجاد این سندرم می شود. زنانی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هستند ممکن است همه یا برخی از علایم زیر را داشته باشند؛ چاقی، هایپرپرولاکتنمی، کیست های تخمدانی، نامنظم شدن قاعدگی، علایم هایپرآندروژنیسم (آکنه، آلوپسیا، پرومویی)، هایپرکلسترومی، افزایش نسبت LH/FSH و ناباروری. زنانی که وزن اضافه شان در ناحیه کمر توزیع شده است نشانه های اغراق آمیز و درجه ای از علایم PCOS را دارند. زنان باردار مبتلا به PCOS نیز در خطر بیشتری برای سقط و تحمل مشکلات بارداری قرار دارند.

2)اختلالات مربوط به هورمون ها و تخمک گذاری

کمبود پروژسترون :

کمبود پروژسترون رایج‌ترین علت عدم تعادل هورمونی در زنان است که در تمام سنین رخ می‌دهد. علل شایع آن شامل عادات غذایی غلط یا استفاده از قرص‌های ضد بارداری و علل سیستماتیک است.

اختلال ترشح LHو FSH

 اختلال قسمتی از مغز که تنظیم تخمدانی را به عهده دارد می‌تواند منجر به سطوح پایین دو هورمن LH، FSHشود. حتی بی‌نظمی ناچیزی در سیستم هورمونی می‌تواند از آزاد سازی تخمک توسط تخمدان جلوگیری کند (عدم تخمک گذاری). دلایل اختلالات هیپوفیز- هیپوتالاموسی که منتج به عدم تخمک گذاری می‌شوند عبارتند از صدمات فیزیکی، تومور، ورزش شدید و گرسنگی. به علاوه برخی از دارو‌ها نیز می‌توانند با نارسایی تخمدان مرتبط باشد.

اختلال ترشح پرولاکتین :

هورمون پرولاکتین، پستان را تحریک به تولید شیر می‌کند. سطوح بالای آن در زنانی که باردار یا شیرده نیستند می‌تواند تخمک گذاری را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین افزایش سطوح پرولاکتین می‌تواند تعیین کننده وجود تومور هیپوفیزی باشد. به علاوه برخی از دارو‌ها می‌توانند سطوح پرولاکتین را افزایش دهند. ترشح شیر در صورت باردار نبودن یا شیرده نبودن نشانه‌ای از سطوح بالای پرولاکتین است.

 3)سایر عوامل

 وزن، سلول های چربی، علاوه بر اندام های اولیه جنسی استروژن تولید می کنند. چربی زیاد بدن سبب تولید بیش از حد آندروژن ها می شود که واکنش بدن و جلوگیری از باردار شدن را در پی خواهد داشت. از طرفی چربی اندک بدن نیز منجر به تولید ناکافی استروژن و اختلال در سیکل قائدگی می شود. در مجموع هم زنان با کمبود وزن و هم زنان با اضافه وزن دارای سیکل های نامنظم می باشند که تخمک گذاری آن رخ نمی دهد و یا به اندازه کافی نمی باشد.

دخانیات، استعمال دخانیات برای تخمدان ها مضر می باشد و میزان صدمه آن بستگی به شدت و مدت زمانی دارد که شخص از دخانیات استفاده می کند. نیکوتین و مواد شیمیایی دیگر که در توانایی بدن در تولید استروژن (هورمونی که در تنظیم تشکیل فولیکول ها و تخمک گذاری نقش دارد) مداخله می کنند سبب می شوند که سلول های تخمک نسبت به ناهنجاریهای ژنتیکی مستعد باشند. البته بعضی از صدمات غیرقابل اجتناب می باشند، اما ترک سیگار می تواند از صدمات بیشتر جلوگیری کند.

سرطان و درمانهای آن،سرطان‌های خاصی – به ویژه سرطان‌های دستگاه تولید مثلی زنان – به شدت بر باروری زنان اثر مخرب دارند. پرتودرمانی و شیمی درمانی هر دو توانایی تولید مثل زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. شیمی درمانی برعملکرد تولید مثل و باروری زنان اثر مخرب دارد.